Sporun etkisinin yalnızca fiziksel güçlenme olmadığı, psikolojik güçlenme de sağladığı pek çok araştırma ile de ortaya koyulmuş, herkesçe bilinen bir gerçektir. Peki ya diğer etkileri? Spora yatırım yapmak etki yatırımı olarak görülebilir mi?
28 Eylül-2 Ekim tarihlerinde Social Value Canada ev sahipliğinde gerçekleştirilen Social Value Matters 2020 pek çok alana işaret eden etki yatırımı üzerine değerli ve tecrübeli konuşmacıları ağırladı. Bu konuşmalardan bir tanesi SIMETRICA JACOBS’dan Dr. Daniel Fujiwara ve Harlequins Foundation’dan Marc Leckie tarafından Sporun Değerini ve Etkisini Ölçmek (Measuring the Value and Impact of Sport) konusu üzerineydi.
Spora yapılan yatırımın yarattığı değerin fiziksel gelişim/sağlık yönüne ek olarak çok daha farklı sonuçlar (outcomes) elde edildiği yapılan SROI analizi ortaya çıkmıştır. Harlequins Foundation’ın SIMETRICA tarafından hazırlanmış olan “The Way Forward” isimli raporunda değişimlerin değer dağılımına bakıldığında fiziksel sağlık toplam değerin %1’ini oluştururken zihinsel sağlık toplam değerin %34’üne sahip. %21 oranla gençlik katılımı yer alırken, %18 oranla istihdam üçüncü sırada yer alıyor. Bu demek oluyor ki paydaşlar için sporun sağladığı fiizksel sağlıktan önce gelen daha değerli sonuçlar bulunuyor.
Spor dalının ne olduğundan bağımsız olarak, Dr. Daniel Fujiwara sporun en belirgin sonuçlarının keyif alma, fiziksel sağlık, zihinsel sağlık, sosyal ağ kurmak, ve izolasyon hissinin ortadan kalkması, nihayetinde de yaşam kalitesini artıran bir etki meydana geldiğinden bahsetmiştir. İngiltere genelinde spor kuruluşlarının (profesyonel, amatör ve grassroot) faydalandığı Spor Değer Bankası’nda (Sport Value Bank) 7 farklı alanda 70’in üzerinde sonuç tespit edilmiştir. Bu alanlar:
- Spora katılım
- Eğitim
- İstihdam
- Zihinsel ve fiziksel sağlık
- Engelli bireyler için yaratılan fırsatlar
- Sosyal sermaye ve katılımcılık
- Gençlik katılımı
Dr. Daniel Fujiwara, bir futbol kulübünün stadyum için yaptığı yatırımın, bölge halkı için yarattığı ekonomik ve sosyal değerden bahsederek bir stadyumun toplumsal fayda için ne şekilde kullanılabileceğine dair önemli bir örneği paylaştı.
Ülkemizde de sporun gücünü pozitif sosyal etki yaratmak için başarılı şekilde kullanan girişimler bulunmaktadır. Kızlar Sahada ve Adım Adım oluşumu SROI analizi ile yaratmış oldukları etkiyi ölçerek karar verme süreçlerinde etkilerini maksimize etmek adına kullanmaktadırlar.
Kızlar Sahada bir sosyal girişim olup toplumsal cinsiyet eşitliği alanında oldukça belirgin sonuçlar elde etmektedir. Kız çocuklarına futbol aracılığı ile hayatın her alanında erkeklerle eşit olduklarını ve ‘istersen yapabilirsin’i yaşatarak göstermektedir. Yapılan SROI Analizinde Visa Kızlar Sahada Futbol Okullarına katılan kız çocuklarında güçlenmenin hemen her alanında sonuçlar elde edildiği ortaya çıkmıştır. En belirgin güçlenme psikolojik güçlenme olurken, sosyal güçlenme, ekonomik güçlenme, fiziksel güçlenme ve kültürel güçlenme de tespit edilmiştir.
Adım Adım oluşumu ise koşu başta olmak üzere spor yolu ile bağış kültürüne katkı sağlamaktadır. Bağışçıları için de değer yaratmayı başarmış bir oluşum olan Adım Adım bireysel bağışçıları gönüllü koşucular aracılığı ile yakalaması ve STK’lar ile buluşturması, Türkiye’nin farklı nedenlere bağlı olarak düşük olan bağış kültürünü yükseltmenin çok yaratıcı bir yolunu bulmuştur. Gönüllü koşucuları, STK’lar, kurumsal bağışçıları, kurucuları, sponsorları ve diğer tüm paydaşları için farklı sonuçlar ile paydaşlar için değerli değişimler yaratmayı başarmıştır.
Şimdi saydığımız bu örnekleri birleştirelim. Toplumsal sorunların hangi alanlarına olumlu katkı sağlandığına genel olarak bakalım:
- Sağlık
- İzolasyon
- Genç bireylerin sağlıklı gelişimi
- İstihdam
- Toplumsal cinsiyet eşitliği
- Bağış kültürü
Bunlar yalnızca 3 örnekten toparladığımız değişimler. “Spor dünyayı değiştirir mi?” sorusu yanıtını buldu sanırım. Yatırım türü ne olursa olsun (zaman-hizmet-para) maksat pozitif sosyal ve ekonomik etki yaratmak ise spordan daha güzel bir yatırım aracı düşünemiyorum.
Sabiha Ceyda Özgün | LinkedIn
Sabiha Ceyda Özgün SROI Akredite Uygulayıcısı olarak özel sektör, kamu sektörü ve üçüncü sektöre faaliyetlerinin etkisini ölçümlemeleri ve yönetmeleri için danışmanlık hizmeti vermektedir. Steinbeis Üniversitesi Responsible Management yüksek lisansından sonra sürdürülebilirlik üzerine danışmanlık hizmeti vermeye başlayan Ceyda özgün, etki analizi konusunda uzmanlaşmıştır.
As an SROI Accredited Practitioner, Sabiha Ceyda Özgün gives consultancy service to private sector, public sector and NGOs to assess their activities’ impacts and manage their impacts. After getting master degree from Steinbeis University Responsible Management, she has been given consultancy service on sustainability field and impact analysis professionally.
