Artan çevre bilinci ve iklim değişikliğinin gözle görülen etkileriyle birlikte yeşil tahvillere talep son yıllarda büyük bir hızla artarken erişilebilir konut, sağlık, eğitim odaklı projelerin finansmanında kullanılan sonuç odaklı finansman aracı sosyal etki tahvillerine talep zayıf kalmıştı fakat hayatımızın her alanında olduğu gibi COVID-19 bu alanda da dengeleri değiştirdi.
Uluslararası Sermaye Piyasası Derneği’nin (ICMA) yayınladığı verilere göre 2019 yılının ilk 5 ayında 6.25 milyar dolar hacminde sosyal etki tahvili ihraç edilirken 2020 yılının aynı döneminde 11.58 milyar dolarlık sosyal etki tahvili ihracı gerçekleşti. 2019 yılında gerçekleşen toplam sosyal etki tahvili hacmi 16.70 milyar dolar idi. Aynı dönemde yeşil etki tahvilleri ihracı 84.09 milyar dolardan 53.54 milyar dolara geriledi.
2020 yılında çıkarılan sosyal etki tahvillerinin çoğu kalkınma bankaları tarafından COVID-19’un toplumsal ve ekonomik etkilerini asgariye indirgemek için kurgulanan projelerin finansmanı için çıkarıldı. Afrika sağlık sistemini desteklemek ve COVID-19’a hazırlamak için Afrika Kalkınma Bankasının ihraç ettiği 3 milyar dolarlık “COVID-19 ile Savaş” tahvili ve Dünya Bankasının çıkardığı gelişmekte olan ülkelerin sağlık sistemlerinin güçlendirilmesini finanse edecek 3 yıllık 1 milyar dolarlık sosyal etki tahvili bu eğilimin en güncel örnekleri.
COVID-19 sebebiyle sosyal tahvillerin odağı sağlık harcamaları ve gelişmekte olan ülkelerin desteklenmesine kaysa da Avrupa Yatırım Bankasının (AB’nin ana yatırım kolu), 3 Nisan 2020 tarihinde ihraç ettiği 1 milyar avroluk sürdürülebilirlik farkındalık tahvili ve Nordik Yatırım Bankasının 3 yıllık 1 milyar ve 4 milyar kronerlik sağlık yatırımları ve sosyal güvenlik harcamalarını finanse etmek için ihraç ettiği tahvillere olan yoğun ilgi, arz ve talebin uluslararası ölçekte ve kalıcı olduğunu gösteriyor. Sosyal etki tahvillerinin en zorlayıcı yanlarından olan etkinin ölçümü ve raporlaması da artan ilgi ve düzenlemelerle birlikte, yeşil tahvil pazarında da yaşandığı gibi standartlaşırsa ilerleyen yıllarda hacmin çok daha hızlı büyümesi bekleniyor.
Dünyadaki gidişat ve yeni normalde çözmemiz gereken sorunlar düşünüldüğünde, Türkiye’de de sosyal tahviller ve benzeri yenilikçi, şeffaf ve sonuç odaklı finansman araçları kullanılarak çok şey başarılabilir. Bu araçlarla ilgili farkındalık arttıkça ve düzenlemeler yapıldığında sosyal refahı artıracak, etkisi kanıtlanmış ve politikalarla desteklenen projeler için alternatif finansman kaynakları doğabilir.
Kaynak: The Evolution Of Sustainable Investing Rewards – S&P Global Market Intelligence
