Geçtiğimiz Ocak ayında 2022 Pekin Olimpiyatları Organizasyon Komitesi, oyunlar öncesi sürdürülebilirlik raporunu yayınladı. Raporda karbon emisyonlarını azaltmak ve kompanse etmek, yerel ekosistemleri korumak, bölgedeki halka ve ekonomiye uzun vadeli fayda sağlamak amacıyla atılan adımlar detaylandırıldı.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), 2030 yaz olimpiyatlarından itibaren organizasyon komitelerinin “iklim açısından olumlu” bir şekilde gerçekleştirilmesi şartını koymuştu. Nitekim 2020’de duyurulan Olimpik Gündemi’nde üç ana maddeden biri olarak sürdürülebilirliğin belirtilmesi ile bu yönde atılacak adımların yolu açıldı. Paris 2024 de IOC’nin 2030 sonrası hedefleriyle paralel olarak iklim açısından olumlu olacağını açıkladı. 2024 oyunları, hazırlık sürecinin tamamı boyunca 2020 Olimpik Gündemi’nin genel çerçevesinden faydalanacak ilk olimpiyatlar olma özelliğini taşıyor.
Pekin ise IOC’nin şu anki gerekliliklerine paralel olarak karbon nötr olacağını taahhüt etti. Organizasyon komitesi, yayınladıkları raporda karbon emisyonlarını azaltmak için düşük karbonlu yapılar ve ulaşım çözümleri de dahil olmak üzere birçok önlem alındığını yazdı.
Raporda Öne Çıkanlar
Pekin 2022 oyunları için hazırlanan sürdürülebilirlik planı, ilk olarak Mayıs 2020’de duyurulmuştu.Haziran 2021’de yapılan hesaplamalara göre oyunların tüm süreçlerini
kapsayan toplam temel emisyonların yaklaşık 1,3 milyon ton karbondioksitin
eşdeğeri olacağı öngörüldü. Emisyonlara en büyük katkının inşaatlar, ulaşım ve seyircilerden geleceği tahmin ediliyor. Olimpiyatların tamamlanmasının ardından emisyonların gerçek değeri tekrar hesaplanacak.
Olimpiyat oyunları başkent Pekin, Yanqing ve Zhangjiakou olmak üzere üç ayrı bölgedeki tesislerde gerçekleştirildi. Olimpiyatlarda kullanılan bütün tesisler, başta güneş ve rüzgar olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından güç aldı. Oyunlardan önceki tahminlere göre Haziran 2019’dan paralimpik oyunların yapılacağı Mart 2022’ye kadar 400 milyon kilowatt saat miktarında yeşil enerji kullanılacak; bu sayede de 320 bin ton karbondioksitin eşdeğeri miktarda emisyon önlenecek.
Tarihte ilk kez hem yaz hem kış olimpiyatlarına ev sahipliği yapacak şehir olan Pekin’de, 2008 yaz olimpiyatlarında kullanılan tesislerden 6’sı kış oyunlarında da kullanıldı. Rapora göre mevcut tesislerden mümkün olduğunca faydalanıldığı gibi, yeni yapılan tesislerin inşaatı ve işletilmesinde de sürdürülebilirlik ön planda tutuldu. Yapıların tasarımı ve inşaatında enerji, su ve malzeme tasarrufu yapılırken ulusal standartlar göz önünde bulunduruldu.
2008 Pekin Olimpiyatları’nda yüzme yarışlarına ev sahipliği yapan binada 2022’de körling müsabakaları düzenlendi.
Kaynak: Pekin 2022 Kış Oyunları Öncesi Sürdürülebilirlik Raporu
Buz sporları müsabakalarının yapıldığı dört tesiste iklime etkisi geleneksel soğutma yöntemlerine kıyasla çok daha düşük olan doğal karbondioksit soğutma sistemleri kullanıldı. Karbondioksit, küresel ısınma ve ozon tabakasını inceltme potansiyeli metriklerine bakıldığında mevcut en güvenli ve çevre dostu soğutucu olarak öne çıkıyor. Karbondioksit soğutma teknolojisi, sıvı haldeki karbondioksiti buharlaştırma sonucu çevreden ısı alınmasıyla soğutma ve buz yapımı işlemini stabil ve eşit şekilde gerçekleştiriyor. Süreçte üretilen ısı, su ve kapalı alanları ısıtma, nem alma gibi enerji gerektiren diğer amaçlar için tekrar kullanılabiliyor.
Karbondioksitin soğutucu olarak kullanıldığı bu teknoloji sayesinde geleneksel yöntemlere kıyasla %20’den daha fazla enerji tasarrufu yapılabiliyor. Bu yöntemle olimpiyatlardaki karbon emisyonlarının 900 ton kadar azaltılmasının beklendiği belirtildi. Aynı şekilde raporda, akıllı kar üretme teknolojilerinin kullanımı ile yapay kar üretimi sırasında %20’ye kadar su tasarrufu yapılacağı öngörüldü.
Pekin 2022 Kış Oyunları organizasyonunda emisyonları azaltmak için ayrıca – mümkün olduğu durumlarda – yaklaşık 12 bin bilgisayar ve yazıcı gibi ofis ekipmanları ve araçlar satın almak yerine kiralandı. Bunun yanı sıra olimpiyat oyunları için kullanılan binek araçların yaklaşık %85’inin enerji tasarruf eden veya temiz enerji kullanan araçlar olduğu raporda vurgulandı.
Karbon nötr olimpiyat oyunları düzenleme taahhütüne bağlı olarak Pekin 2022, karbon emisyonu ticareti uygulayacağını ve emisyon değerlendirme ve yönetme mekanizması kuracağını duyurdu. Ayrıca karbon emisyonlarının telafisi amacıyla Pekin ve Zhangjiakou bölgelerinde toplam yaklaşık 80 bin hektar alanda ağaçlandırma çalışmalarının yapıldığı raporda ifade edildi.
Bunlar Pekin 2022’yi Sürdürülebilir Bir Etkinlik Yapıyor Mu?
Ancak bu bölgelerde ağaçlandırma çalışmaları yapılırken, alp disiplini kayak yarışları için Yanqing’in kullanılması, birçok araştırmacı tarafından eleştirildi. Zira oluşturulan pistlerin Songshan Ulusal Doğa Koruma Alanı’nın tam merkezinde, kurulan tesislerin de hemen sınırında olması, bölgedeki biyolojik zenginliğin olumsuz olarak etkilenebileceği konusunda çok büyük endişe uyandırdı. Tesislere alan açmak için 28 farklı türden 25 bine yakın yerli ağaç ve 11 bine yakın bitkinin doğal habitatlarının dışında bulunan koruma alanlarına nakledildi.
Kış olimpiyat oyunlarında çevreye en büyük tehdidi de yapay kar yapımı oluşturuyor. Özellikle Soçi 2014 ve Pyeongchang 2018 kış oyunları ile kullanımı öne çıkan yapay kar, gerektirdiği yüksek su ve enerji tüketimi ile beraber ciddi ekolojik hasar oluşturabiliyor. Şimdi de kış aylarında etrafındaki dağlık bölgenin ortalama yalnızca 8 milimetrelik yağış aldığı Pekin’de olimpiyatlar ilk kez tamamen yapay kar üzerinde gerçekleştirilerek tarihe geçti.
Olimpiyatlar öncesinde yayınlanan rapora göre Kasım 2021 ve Mart 2022 arasında yapay kar üretimi için yaklaşık 2,8 milyar litre, sadece yarışmaların gerçekleşebilmesi için ise 222 milyon litre su gerekeceği tahmin edildi. Gerçek kullanılan miktar olimpiyatlar sonrası raporda açıklanacak.
Ancak yapay karın çevreye yarattığı zarar yalnızca kullanılan su miktarı ile sınırlı kalmıyor. Özellikle rüzgar alan bölgelerde, kar makinelerinden püsküren kar makinelere geri uçuşup makinelerde arızaya sebep olabildiği için kar yapımı sırasında çok dikkatli olmak gerekiyor. Diğer taraftan, Sport Ecology Group’un Slippery Slopes raporuna göre yapay karın kimyasal bileşimi, biyolojik çeşitliliği azaltma ve bitki örtüsünü bozma riski taşıyor.
Olimpiyatların yapıldığı bölgedeki kurak iklim ve Pekin’in dev bir metropol olması dolayısıyla yaşanan ciddi su kıtlığı, yapay kar için kullanılacak suyun ulaştırılmasını da bölgedeki doğal hayat ve kaynaklar için çok zorlu ve yıkıcı bir süreç haline getiriyor. Örneğin Zhangjiakou’daki tesislere su, 29 kilometre uzakta bir rezervden taşınıyor. Üstelik rotanın bazı kısımları yokuş yukarı olduğu için suyu kar makinelerine ulaştırmak için pompa istasyonlarının kurulması gerekiyor.
Yetkililer, Zhangjiakou ve Yanqing bölgelerini Pekin’e yakınlıklarından da faydalanarak ülkedeki en büyük kayak merkezlerine dönüştürme vizyonuna sahip olduklarını ve bu yönde ulaşımı kolaylaştırmak için somut adımlar atıldığını raporda belirtti. Bu durumda olimpiyatlar boyunca üretilecek yapay kar, bu dev tesislerin önümüzdeki senelerde açık kalabilmesi için üretilecek yapay karın ve çevreye verilecek zararın yanında çok ufak kalabilir.
Bütün bunlar hesaba katıldığında Pekin 2022’nin özellikle çevresel sürdürülebilirlik anlamındaki performansının, raporda iddia edilenden çok uzakta olması ihtimalini ortaya çıkarıyor. Nitekim 1992’den beri gerçekleşen yaz ve kış olimpiyatlarının sürdürülebilirliği üzerinde araştırmaları bulunan şehir ve siyasal coğrafya uzmanı Sven Daniel Wolfe, önceki olimpiyatlarda da gerçeklerle organizatörlerin iddialarının uyuşmadığının altını çiziyor. Ayrıca Wolfe, Lozan Üniversitesi’nde ekibi ile beraber yaptığı çalışmalar sonucu olimpiyat oyunlarının ekonomik, çevresel ve sosyal boyutlarda sürdürülebilirliğinin kötüye gittiğini vurguluyor.
Küresel ısınma ile beraber her geçen gün çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasının zorlaştığı kış olimpiyat oyunlarının yarattığı olumsuz çevresel etkilerin önüne geçmek, Sport Ecology Group’tan Madeleine Orr’a göre, özellikle kış sporlarına elverişli olmayan bölgelerde özünde imkansız hale geliyor. Ancak uygun iklim ve su erişimi şartlarında, yapay karın tamamlayıcı rolünde kullanıldığı olimpiyat oyunları düzenlenmesi gerekiyor.
Daha fazla bilgi için:
Pekin 2022 Oyunlar Öncesi Sürdürülebilirlik Raporu
Olimpik Gündemi – Kapanış Raporu
Slippery Slopes – İklim Değişikliği Kış Olimpiyatları’nı Nasıl Etkiliyor?
