Etki yatırımlarının örneklerini incelediğimizde, bu alanda aktif olarak yer alan yatırımcıların büyük bir kısmını kurumlaşmış yapıların oluşturduğu görülüyor. Bu tip yatırımcılara örnek olarak fon yönetim şirketleri, kalkınma ajansları, finans kuruluşları, geleneksel bankalar, özel vakıf ve dernekler, emeklilik fonları ve sigorta firmaları, aile ofisleri, STKlar ve dini kurumlar verilebilir. Yüksek meblağlarda yatırım yapabilen bu aktörlerin haricinde bireysel yatırımcılar da etki yatırımlarında önemli bir rol oynuyor. 2008 Krizi sonunda gerçekleşen paradigma değişikliği ile bireyler etki yatırımları ile hem finansal sektörde yer almak hem de yatırımlarını topluma fayda sağlayacak şekilde yönlendirmek istiyorlar. Rockefeller Enstitüsü’nün bireysel etki yatırımcılarını incelediği raporuna göre yalnızca ABD’de bireysel yatırım pazarında toplu olarak 17 trilyon doları aşan yatırım yapılabilir varlığı kontrol eden yaklaşık 75 milyon kişi bulunuyor. Dolayısıyla etki yatırımlarının gerçekleştirilmesi için kritik olan varlıklar aslında milyonlarca doların tek seferde akışıyla gerçekleşmek zorunda değil. 

Bireysel yatırımcılar üzerine düşündüğümüzde, genç nesil özellikle en önemli potansiyel etki yatırımcılarını oluşturuyor. Y nesli, Bloomberg’den Allison Schrager’in yazısına göre, ebeveynlerinin o yaşlarda sahip olduklarına kıyasla daha fazla borca sahip olmasına karşın, daha fazla finansal varlığa da sahip. Bu durumun en büyük sebeplerinden biri şirketlerin sağladığı veya bireysel emeklilik gibi tasarruf araçlarından daha bilinçli bir şekilde yararlanıyor olmaları. Doğru tasarruf yapabilen bir nesil, sahip olduğu varlıkları uygun koşullar sağlandığında doğru şekilde değerlendirebilir.

Ayrıca araştırmalara baktığımızda genç neslin, daha tecrübeli nesillere kıyasla finansal hizmetlerden mobil/internet bankacılığı kanalları üzerinden daha fazla faydalandığı görülebiliyor. Yaş ayrımı gütmeden, Onur Duygu’nun 2018 tarihli paylaşımında yer alan 2017 yılına ait internet bankacılığı verilerine bakıldığında Avrupa Birliği nüfusunun %51’inin internet bankacılığı hizmetlerini kullandığı tespit edilmiş. Türkiye’deki durum ise banka hesabı olanlar arasında hem internet hem de mobil kanallardan faydalanan kesim kitlenin %63’ünü oluşturuyor.

Bireylerin etki yatırımlarında yaratabileceği güçlü etki, 7’den 70’e pek çok insan tarafından hali hazırda tercih edilen mobil uygulamalarla birleştirildiğinde daha düşük değerlerde ama daha yüksek hacimlerde işlemlerin gerçekleştirilmesi sağlanabilir.

Güncel durumda etki yatırımı pazarına baktığımızda buna olanak sağlayan pek çok uygulama bulunuyor. M1 Finance, Axos Invest, Ellevest, OpenInvest, SoFi Invest, Personal Capital, Betterment, Wealthsimple, Sustainfolio, Earthfolio ve Nutmeg  bunlardan bazıları. Bir başka güncel örnek ise Clim8 Invest tarafından geçtiğimiz Nisan ayında operasyonel hale geçen iklim değişikliğini ile mücadeleyi hedefleyen mobil uygulama Clim8 olabilir.

Amacımıza hizmet etmesi açısından M1 Finance’i inceleyelim. Tıpkı üniversitede aldığınız (ya da çoğunlukla alabileceğiniz) her portföy yönetimi dersinde olduğu gibi elinizde belli bir miktarda varlık olduğunu ve bu varlığı nasıl dağıtmak istediğinize karar verdiğinizi düşünün. M1 Finance uygulamasında yatırım için ayırdığınız toplam tutarı da tıpkı bu şekilde hangi amaçlara yönlendirmek istediğinizi seçebilirsiniz. Bu gibi hizmet sağlayıcılar ile çalışırken bireysel yatırımcı, aslında etki yatırımlarının en zorlu kısmını profesyonellere bırakmış oluyor: etkinin ve finansal gelirin doğru şekilde değerlendirilmesi.

Sonuç olarak, aslında bir birey olarak etki yatırımı yapmak için ileri seviye yatırım bilgisine ihtiyacınız yok ancak M1 Finance’in özellikle popüler olmasının en büyük sebeplerinden biri eğer böyle bir bilgi seviyeniz de varsa portföyünüzü daha detaylı bir şekilde kişiselleştirebiliyor olmanız. M1 Finance’in geçtiğimiz Şubat ayı itibariyle 500 bin müşterisi ve yönetimi altında 2 milyar dolar varlık bulunuyor ancak uygulama henüz Türkiye’de kullanılamıyor.

Yukarıda örnek olarak verilen diğer uygulamalardan ise dikkat çeken bazı özellikler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Uygulamaya erişim için gerekli minimum hesap bakiyesi tutarı olmaması ancak belli bir tutarın üzerinde bakiyesi olan müşterilere farklı hizmetlerin sunulması,
• Yatırım yapılacak olan projelerin risk değerlendirmesine göre tercih hakkı,
• Detaylı bir şekilde yaratılacak olan etkinin seçilebilmesi (cinsiyet eşitliği, evsizlik ile mücadele vb.),
• Yatırımların tamamen otomatize edilmesi (robo advisor),
• Yatırım kararlarının tüm kontrolünün yatırımcının elinde olması,
• Belli bir bireysel yatırımcı kitlesine yönelik kurulmuş olması (kadınlar gibi),
• Fona veya hisseye yatırım yapılabilmesi,
• Kitle fonlaması modelinde yatırım yapılabilmesi,
• Aylık üyelik modellerinde yatırım miktarının platform tarafından yatırımcının mevduat hesabından çekilebilmesi,
• Minimum yatırım tutarının olmaması vb.

Mobil uygulamalar hızla bireyler için finansal hizmetlere girişteki engelleri kaldırırken, etki yatırımlarının da bu fırsatlardan faydalanacağı çok açık. Özellikle pandemiyi takiben piyasalarda hissedilen hareketlilik, fintech ve yatırım uygulamalarının kullanıcı sayısında yaşanan artışta görülebiliyor. New York menşeili Betterment, 2020’nin sadece ilk çeyreğinde açılan yatırım hesaplarında bir önceki yılda aynı döneme kıyasla %25 artış olduğunu ve uygulamanın kullanıcılarının %60’ından fazlasını Y neslinin oluşturduğunu raporluyor.

Sonuç olarak, etki yatırımında yer almak isteyen yatırım danışmanlarının mobil uygulamalara vermesi gereken ağırlık her geçen yıl daha da artıyor. Etki yatırımlarında büyük önem arz eden şeffaflık, ölçülebilir etki ve hem güvenilir hem de rekabetçi bir yatırım getirisi çevrimiçi kanallar üzerinden bireysel müşterilere daha kolay aktarılabilir ve doğru veri yönetimi sayesinde etki yatırımlarına farklı bir çehre kazandırabilir.

Asena Modanlı