Etki yatırımları alanında başarılı bir yol haritası çizmekte olan Portekiz örneğinde, söz konusu yatırımların finansmanında kullanılan yöntemlerden birisi olan Sosyal Etki Bonoları‘dır.
Bir finansman aracı olarak Sosyal Etki Bonoları ile, sosyal korunma, istihdam, sağlık, adalet ve eğitim gibi öncelikli olarak kamu politikalarını ilgilendiren alanlarda, sonuç endeksli sözleşmeler yoluyla, sosyal sonuçlar ve verimlilik kazanımlarını hedefleyen inovatif projelerin finansmanı amaçlanmaktadır.
Bu modelde, projenin bir veya birden fazla özel sektör kuruluşu tarafından uygulanması ve bir veya birden fazla sosyal girişimci tarafından finanse edilmesi gerekmekte ve proje ile ölçülebilir sosyal sonuçlara ulaşmak hedeflenmiş olmalıdır. Bu amacın gerçekleştirilmesi bakımından ilgili gösterge ve hedefler de ilgili politikalardan sorumlu olan devletin resmî makamları tarafından önceden onaylanmış olmalıdır.
Öngörülen sosyal sonuçlar, bunlara dair göstergeler ve hedefler ile birlikte başvuruya dayanılarak önceden tesis edilerek yazılı hale getirilir. Söz konusu sonuçlara ulaşılması durumunda, sosyal girişimci bu sonuçlara ulaşılabilmesi için yaptığı yatırımın tamamen geri alabilir.
Başvurular, projeyi uygulayacak olan kuruluşlar, projeye finansman sağlayan sosyal girişimciler ve projenin mevcut kamu politikaları ile uyumlu ve beklenen sosyal sonucun ihtiyaca paralel olduğunu teyit eden resmî makamlar ile ortak olarak sunulmalıdır.
Bu modelde, projede finansman ihtiyacının 50,000 avrodan daha fazla olması gerekmektedir ve söz konusu finansman yönteminin özendirilmesi amacıyla Portekiz hukukunda gerekli düzenlemelerin yapılarak bir altyapı oluşturulmuştur. Nitekim 114/2017 Sayılı Kanun ile Sosyal Etki Bonoları, vergi teşvikleri kapsamına alınarak ileride geri alınıp alınmamasına bakılmaksızın, yatırımcısına her bir vergi döneminde Sosyal Etki Bonoları’na yatırım yaptığı meblağın %130’unu harcama olarak gösterme avantajı sağlamaktadır.
Bu şekilde, Portekizli şirketlerin öncelikli kamu politikalarını ilgilendiren alanlarda karşılaşılan sosyal problemlerin çözümünde yeni yaklaşımlar deneyen inovatif ve deneysel projelere yatırım yapması teşvik edilmektedir.
Kaynak: Portugal Inovação Social
